Korku kelimesinin çok iyi çağrışımları olmasa da korku pek çok canlıda mevcut bir duygu durumudur. Genel olarak bir tehdit algısında ortaya çıkan korku, canlının hayatta kalmasını, gelişimini, türün devam edebilmesini sağlayan en güçlü, en yararlı duygulardan biridir. Birçok çeşidi vardır, hastalık korkusu, deprem korkusu, terör korkusu ve benzerleri hepsinin kökenine indiğimizde ise var olmama, ölüm korkusu yatar. İnsan hikâye anlatmaya en temel duygusu korkuyu anlatarak başlamıştır. MÖ iki binli yıllarda doğan ilk yazılı destan Gılgamış’a bakarsak Mezopotamya’daki Uruk kentinde hüküm sürmüş Kral Gılgamış ölüm korkusuyla yollara düşmüş, ölümsüzlüğü aramıştır. MÖ dokuzuncu yüzyılda Homeros’un destanlarına Odysseia’ya baktığımızda, heyecan veren korkutucu yaratıklarla, dirilen ölü ruhlarla karşılaşırız. Homeros’tan sonra kaynağını yine mitlerden alan tragedyalar da korku edebiyatının doğmasında etkili olur.
1764’de Horace Walpole’nun yazdığı Otranto Şatosu gotik edebiyatın başlangıcıdır. Korku edebiyatı 18. ve 19. yüzyılda yazılan gotik romanlarla zirve yapar, edebiyatın diğer türlerine, tiyatroya, sinemaya sıçrar. İnsanın korkularıyla baş etme yoludur belki de korkunun sanatta bu kadar geniş biçimde karşılık bulması. 1818’de Mary Shelley’nin yazdığı Frankenstein biçim olarak gotiktir. Shelley gotikteki doğa üstünü atar, yerine elektrik ve plastik ameliyatı koyar ve bilimkurgu gotikten doğar. Sanayileşmenin, kentleşmenin etkisiyle korku gotik mekânlardan kentlere, sokaklara yayılır. Modern birey için artık yeni korkular, yeni kâbuslar söz konusudur. İnsanı dışarıdan tehdit eden figürler, vampirler, kurt adamlar, iblisler yerine Edgar Allen Poe ile karakterlerin psikolojik yanı ağır basmaya başlar. Dehşetin ince estetiğini kuran Poe, yazdığı Morgue Sokağı Cinayeti’yle polisiye edebiyatı başlatır ve eserin kahramanı Dupin, A. Conan Doyle’un Sherlock Holmes’ü, Agatha Christie’nin Hercule Poirot’su gibi birçok hayalî dedektif için ilk örnek olur.
Klasik edebiyat eseri olarak kabul gören bir sürü korku romanı ve hikâyesi vardır. William Shakespeare, Macbeth; Bram Stoker, Dracula; Thomas Mann, Doktor Faustus; Gastron Leroux, Operadaki Hayalet; Oscar Wilde, Dorian Gray’in Portresi; Robert Luis Stevenson Dr. Jekyll ve Mr. Hyde’ın Tuhaf Vakası; H.P. Lovecraft, Cthulhu’nun Çağrısı ve Diğer Tuhaf Öyküler; H.G. Wells, Doktor Moreau’nun Adası örneklerden bir kaçıdır.
Biz de Kiltablet’in 37. sayısında çaresizliği, güçsüzlüğü ortaya koyduğu için ondan söz etmeyi sevmesek de insanlığın en çapraşık, en güçlü ve kadim duygusu korkuya, türler yaratan, destekleyen ve türlerle hep iç içe olan korku-gerilim edebiyatına, karanlık öykülere yer verdik. Söyleşi köşemizde Anadolu Korku Öyküleri serisi gibi hem kollektif hem bireysel olarak başarılı eserlere imza atan Gerisi Hikâye Ekibini, Işın Beril Tetik, Demokan Atasoy ve Galip Dursun’u ağırladık. Kitap köşemizde Sultan Deliklitaş Özlem Ertan’ın derlediği On Yazardan On Dehşet Öyküsü-Hayalet Müzik öykü kitabını tanıttı. Canan Kuzuloğlu, Dilek Yılmaz, Hediye Gasımova Nar, Özlem Ertan ve Zeynep Çolakoğlu öyküleriyle yer aldılar. Keyifli ve tedirgin okumalar dileriz.
_______________
Kaynaklar:
- Giovanni Scognamillo, Korkunun Sanatları, İnkılap Yayınevi
- Yankı Enki, Maskenin Düştüğü Yer – Korku Edebiyatı Yazıları, İthaki Yayınları
- Işın Beril Tetik, Demokan Atasoy, Galip Dursun, Korku edebiyatı, sineması ve kültürü hakkında yayın serisi, gerisihikayekorku.com
- Seval Şahin, Banu Öztürk, Didem Ardalı Büyükarman yayına hazırladı, Edebiyatın İzinde Fantastik ve Bilimkurgu, Bağlam Yayıncılık
- Seval Şahin, Banu Öztürk, Didem Ardalı Büyükarman yayına hazırladı, Edebiyatın İzinde Polisiye Edebiyat, Bağlam Yayıncılık
- İsmet Zeki Eyuboğlu, Gılgameş Destanı, Özgür Yayınları
- Korku Klasikleri Serisi, DEX Yayınları